Gang Sterna, Banda Sterna, Irgun Cwai Leumi Be’Izrael (Narodowa Organizacja Wojskowa w Izraelu), Lehi – Lohamei Herut Yisrael (Fighters for Freedom of Israel – Bojownicy o Wolność Izraela), Hazit HaMoledet (Fatherland Front – Front Ziemi Przodków)

Korzenie Gangu Sterna tkwią w syjonistycznym ruchu lat trzydziestych XX wieku, a dokładniej w jego nurcie zwanym rewizjonizmem. Rewizjoniści utrzymywali, że Żydzi nie mogą liczyć na brytyjską życzliwość w przyznaniu im własnego państwa w Palestynie, ale sami muszą walką zbrojną ją wywalczyć. W tym okresie większość przyszłych członków Grupy Sterna należała do innej rewizjonistycznej organizacji Irgun Cwai Leumi. Włodzimierz Żabotyński, chociaż nie ukrywał swoich fascynacji ideologią faszystowską, z niechęcią odnosił się do planów wystąpienia przeciw Wielkiej Brytanii. Pragnął przekonać Londyn do zorganizowania żydowskiej armii, która ochroniłaby brytyjskie interesy na Bliskim Wschodzie zagrożone ekspansją Rzeszy Niemieckiej.

W nocy z 31 września na 1 października 1939 roku całe dowództwo Irgunu zostało zatrzymane przez służby brytyjskie. Kiedy zostali zwolnieni, w czerwcu 1940 jeden z głównych jego członków – Abraham Stern – zdał sobie sprawę z całkowitej zmiany politycznej konstelacji na świecie. Gdy Żabotyński odwołał wszystkie wojskowe operacje przeciwko Brytyjczykom na czas trwania wojny, w Irgun Cwai Leumi zaczął się zarysowywać podział na dwie frakcje. W takich warunkach w czerwcu 1940 doszło do rozłamu: większość dowódców i szeregowych członków poszła za Abrahamem Sternem. 17 czerwca Abraham Stern wykorzystując i podsycając niezadowolenie z rozejmu z Brytyjczykami na czas wojny odłączył się od Irgun Cwai Leumi Be’etetz Izrael (Narodowej Organizacji Wojskowej w Ziemi Izraela) i stworzył nową organizację Irgun Cwai Leumi Be’Izrael (Narodową Organizację Wojskową w Izraelu). W chwili powstania nowa organizacja przedstawiała największą siłę, ponieważ polityka Sterna była prosta, zrozumiała i nie wymagała żadnych kompromisów, jednak z czasem szeregi grupy zaczęły dryfować z powrotem do Irgunu. Ten podział był jednak dla Irgunu dużym osłabieniem, szczególnie że dokonał się w atmosferze wzajemnych oskarżeń. Stern albo Yair (1), bo taki przyjął pseudonim (sama organizacja także posługiwała się tą nazwą), zaczął definiować cele dla ugrupowania. Jego 18-punktowy program definiował m.in. następujące cele: państwo Izrael z granicami określonymi przez odwołanie do Księgi Rodzaju (2), „wymianę populacji” (eufemizm oznaczający de facto czystkę etniczną i wypędzenie Arabów z Palestyny) oraz budowę Trzeciej Świątyni Jerozolimskiej. Ten program nacjonalistyczno-fundamentalistyczny jak i sposób, w jaki go realizowano, stawia organizację jako najbardziej ekstremistyczną żydowską grupę zbrojną XX wieku. Grupa Sterna stała się główną militarną formacją rewizjonistyczną, ale w żaden sposób nie stała się głównym reprezentantem żydowskiej klasy średniej w Palestynie, która nadal popierała Żabotyńskiego.

Abraham Stern uważał, iż naziści byli tylko „efemerycznymi prześladowcami Żydów w porównaniu do Brytyjczyków, którzy byli stałym wrogiem” (3). W tym względzie w pewnym stopniu ujawniał się fanatyzm Sterna pragnącego realizować wizję Weltanschauung Stern (4) jako naturalny światopogląd i plan działania, jedynie słuszną drogę nie tylko dla samej organizacji, ale dla wszystkich syjonistów. Wrogiem numer jeden zawsze była imperialistyczna Wielka Brytania, dlatego należało rozpocząć z nią walkę. Sojusz z Rzeszą Niemiecką był w tych warunkach pożądany i ułatwiłby ziszczenie się głównego celu całego ruchu syjonistycznego, jakim było utworzenie państwa Izrael. Stern wierzył, że naziści zgodzą się na ustanowienie suwerennego żydowskiego państwa w Palestynie.

Wojna i jej implikacje stały się powodem do licznych rozważań na temat samookreślenia narodu żydowskiego; propagandyści Gangu Sterna rozpoczęli wyjaśnianie jego unikalnej pozycji w serii podziemnych transmisji radiowych. Jest różnica między prześladowcą i wrogiem – objaśniali. Prześladowcy Izraela byli w każdym pokoleniu i w każdym okresie, poczynając od Hamana (5), a kończąc na Hitlerze. Źródłem wszystkich naszych nieszczęść jest nasze pozostawanie na wygnaniu, nieobecność w naszej ojczyźnie i brak państwowości. Dlatego naszym wrogiem jest cudzoziemiec, który blokuje powrót ludzi do kraju. Wrogiem są Brytyjczycy, którzy zdobyli naszą ziemię z naszą pomocą, którzy zdradzili nas i umieścili naszych braci w Europie w rękach prześladowcy (6).

Stern uparcie wierzył, że jedynym ratunkiem przed narastającą katastrofą narodu żydowskiego w Europie jest koniec brytyjskiej dominacji na Bliskim Wschodzie. Wiedział, że sami Żydzi ze swoimi słabymi siłami nie są wstanie pokonać Wielkiej Brytanii, dlatego oczekiwał od jej wrogów wsparcia. We wrześniu 1940 roku wysłannicy grupy spotkali się z włoskim agentem w Jerozolimie. Miało dojść do porozumienia, w wyniku którego Mussolini ustanowiłby państwo żydowskie w Palestynie w zamian za koordynację działań Yair z włoską armią w momencie, w którym obszar ten zostałby zajęty przez wojska państw Osi. Abraham Stern wysłał Naftalego Lubenczyka do Bejrutu kontrolowanego wówczas przez rząd Vichy, by negocjować bezpośrednio z Osią. Nie jest znany wynik tych rozmów, ale w styczniu 1941 roku Lubenczyk spotkał się z dwoma przedstawicielami Rzeszy Niemieckiej – Rudolfem Rosenem i Otto von Hentigiem – przedstawicielami Departamentu Wschodniego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeszy. Po wojnie kopia propozycji Sterna przymierza między jego ruchem a Trzecią Rzeszą została odkryta w dokumentach niemieckiej ambasady w Turcji. Dokument z Ankary nosił nazwę: „Propozycja Narodowej Organizacji Wojskowej (Irgun Zvai Leumi) w sprawie rozwiązania kwestii żydowskiej w Europie i udziału Narodowej Organizacji Wojskowej w wojnie u boku Niemiec”. Dokument z Ankary datowany jest na 11 stycznia 1941. W tym miejscu Grupa Sterna uważała się za „prawdziwy” Irgun. Grupa Sterna mówiła nazistom w tym dokumencie: „Ewakuacja żydowskich mas z Europy jest warunkiem wstępnym dla rozwiązywania kwestii żydowskiej; ale możliwe jest to jedynie przez osadzenie tych mas w domu żydowskiej społeczności – Palestynie – i ustanowienie żydowskiego państwa w jego historycznych granicach.

Narodowej Organizacji Wojskowej znajoma jest dobra wola niemieckiego rządu Rzeszy i jego stosunek do syjonistycznej działalności wewnątrz Rzeszy oraz do syjonistycznych planów emigracji, wyraża ona opinię, że:

1. Istnieje wspólnota interesów w ustanawianiu Nowego Porządku w Europie w zgodzie z niemiecką koncepcją oraz prawdziwymi narodowymi pragnieniami żydowskiego ludu, ucieleśnionymi przez Narodową Organizację Wojskową.
2. Współpraca między Nowymi Niemcami a odnowionym narodem hebrajskim byłaby możliwa, jak i ustanowienie historycznego żydowskiego państwa na narodowej i totalitarnej podstawie, związanego traktatem z Rzeszą Niemiecką, która byłaby zainteresowana w utrzymaniu i wzmocnieniu przyszłej niemieckiej pozycji na Bliskim Wschodzie.
3. Propozycje Narodowej Organizacji Wojskowej w Palestynie uwarunkowane są spełnieniem narodowych pragnień izraelskiego ruchu u boku Rzeszy Niemieckiej, oferuje ona [Narodowa Organizacja Wojskowa] aktywnie wziąć udział w wojnie po stronie Niemiec…” (7).

Na tym przykładzie można zauważyć związki Gangu Sterna z totalitarnymi ruchami w Europie pod względem ideologii. Lubenczyk powiedział von Hentigowi, że jeśli naziści byliby niechętni wobec planów natychmiastowego ustanowienia syjonistycznego państwa w Palestynie, istnieje możliwość tymczasowej pracy nad planem madagaskarskim (8). Dygnitarze Trzeciej Rzeszy sceptycznie odnosili się do tych propozycji, mimo to w grudniu 1941 roku, gdy Brytyjczycy zajęli Liban, Abraham Stern wysłał Natana Yalin-Mora, by skontaktował się z nazistami w neutralnej Turcji. Został on zatrzymany w drodze przez Brytyjczyków.

Abraham Stern

Plany Sterna wydawały się zawsze nierealne (9). Program organizacji był odpowiednio „odświeżany”, jednak jego podstawowym założeniem zawsze była antyimperialistyczna walka z wpływami brytyjskimi na Bliskim Wschodzie. Działalność tej grupy w latach wojny skupiała się głównie na walce z Brytyjczykami, a nie z Arabami. Większość jego członków postrzegało siebie nie jako Żydów, ale jako Kanaanejczyków, co implikowało tendencje mesjanistyczne. Gdy armia Rommla docierała do bram Kairu, wywiad brytyjski wpadł na trop Sterna (chociaż bardziej prawdopodobny jest fakt przekazania informacji o miejscu jego pobytu przez jakiegoś członka grupy); został on zastrzelony w czasie wymiany ognia w swojej kryjówce w Tel-Awiwie.

Członkowie Gangu Sterna, którzy jeszcze nie zostali aresztowani, czuli wielkie pragnienie zemsty za śmierć swego przywódcy. 22 kwietnia i 1 maja 1942 roku zorganizowano zamachy terrorystyczne. Samochody z brytyjskimi policjantami wyleciały w powietrze po podłożeniu ładunków wybuchowych. Jednak po śmierci Sterna organizacja przeżywała kryzys. Dopiero ucieczka z więzienia Mizra koło Acr 1 września 1942 roku Jeziernickiego i Eliyahu Giladiego oznaczała odrodzenie ruchu, który teraz został przemianowany na Lohamei Herut Yisrael (Fighters for Freedom of Israel – Bojownicy o Wolność Izraela)..

Icchak Jeziernicki (10) przywracał kontakty z rozproszonymi członkami organizacji. Kierunek działań Lehi pozostał ten sam, w dalszym ciągu wrogiem numer jeden były oddziały brytyjskie stacjonujące w Palestynie. Jednak sama organizacja uległa pewnym zmianom. Szeregi Grupy Sterna rekrutowały się już nie tylko z rewizjonistów, ale również z syjonistycznej lewicy. Dodatkowym wzmocnieniem dla organizacji był napływ nowych członków rekrutujących się z Żydów przybywających z krajów arabskich, głównie z Jemenu. Struktura także uległa pewnym modyfikacjom, składała się ona ze „sztabu” i rozproszonych tajnych komórek.

Organizacja pragnęła rozpocząć kampanię morderstw wymierzoną nie tylko w Brytyjczyków, lecz również liderów Światowej Organizacji Syjonistycznej (11), z Ben Gurionem włącznie. Jednak stanowczy sprzeciw szeregowych członków grupy doprowadził do odstąpienia od tych planów.

W lecie 1943 jeden z głównych przywódców organizacji Nathan Yalin-Mor został ponownie uwięziony. W nocy z 31 października na 1 listopada 1943 Yalin-Mor i 19 innych aresztowanych członków Stern Gangu przekopało tunel i uciekło z aresztu. Po ucieczce z więzienia w Latrum dwudziestu członków grupy organizacja przekształciła się i ogłosiła radykalną rozprawę z armią brytyjską. W praktyce oznaczało to, iż 300 członków organizacji proklamowało utworzenie zalążka tajnej żydowskiej armii uznając, że jedynie przemocą da się osiągnąć zamierzone cele.

Teraz Bojownicy o Wolność Izraela (gdy było już pewne, że państwa Osi przegrają wojnę) widzieli dwoje potencjalnych sojuszników: Związek Radziecki oraz Arabów. Wiara w zbawienie narodu żydowskiego z pomocą Hitlera została zastąpiona tożsamą wiarą w możliwość zdobycia przychylności Stalina. Polityka oporu wobec imperialistycznej Wielkiej Brytanii była kontynuowana. Zorganizowano dwa nieudane zamachy na Wysokiego Komisarza Wielkiej Brytanii sir Harolda MacMichaela. 6 listopada 1944 brytyjski minister do spraw Bliskiego Wschodu lord Moyne Walter Guinness został zamordowany w Kairze przez Eliyahu Beit-Tzuriego i Eliyahu Hakima – członków Gangu Sterna. Zostali oni zatrzymani i powieszeni. Organizatorem tego mordu był chasyd z Tel-Awiwu rabin Dov Shamir. Morderstwo lorda Moyne zerwało chwilowo przymierze między syjonistycznymi liderami i władzami kolonialnymi. W momencie, gdy Winston Churchill oświadczył w Izbie Gmin, że Wielka Brytania powinna „ponownie rozpatrzyć swój stosunek” (12) do syjonizmu, przywódcy żydowscy w Palestynie rozpoczęli współpracę z brytyjską policją w celu wyeliminowania żydowskich ruchów ekstremistycznych. Oddziały Hagany porywały i torturowały około stu członków Etzel i Lehi, a następnie przekazały ich władzom brytyjskim. Grupa Sterna zapowiedziała ataki na liderów Hagany i donosicieli. W takiej sytuacji doszło do spotkania liderów wszystkich trzech grup w celu nie dopuszczenia do bratobójczych walk między żydowskimi organizacjami.

Rozwój żydowsko-brytyjskiego konfliktu, który przerodził się w konflikt żydowsko-arabski, spowodował głęboki kryzys w organizacji, która wierzyła w perspektywę wspólnego z Palestyńczykami frontu przeciw mandatowi brytyjskiemu.

1 listopada 1945 powstał wspólny front „żydowskiego ruchu oporu”. Wszystkie działania prowadzone przez Irgun i Lehi od tego momentu musiały otrzymać aprobatę naczelnego dowództwa Hagany. Właśnie w tym dniu zjednoczony ruch oporu przeprowadził pierwszy wspólny atak znany jako „Pociągowa Noc”. Tej nocy bojówkarze Hagany sabotowali 153 miejsca wzdłuż torów kolejowych w całym kraju atakując Jaffę i port w Hajfie. Połączony dla celów tej operacji wspólny oddział Irgun-Lehi pod rozkazami Eitana Livniego zaatakował główny dworzec kolejowy w Lydda. Dwa miesiące później 27 grudnia oddział Irgun-Lehi prowadzony przez Alis Shraga zaatakował biura wywiadu brytyjskiego w Jerozolimie zabijając 7 brytyjskich policjantów. Dziesięć miesięcy później Hagana wycofała się ze zbrojnej walki przeciw Brytyjczykom, przez co wspólny front rozpadł się. Irgun i Lehi same kontynuowały wojnę przeciw władzom brytyjskiego mandatu. Kiedy Irgun koncentrował się na wysadzaniu budynków, działania Lehi skupiały się przede wszystkim na eliminacji poszczególnych Brytyjczyków symbolizujących swą osobą zależność Palestyny od Zjednoczonego Królestwa. To rozróżnienie celów z czasem zacierało się, Irgun także zajął się atakami na ludzkie cele, a Grupa Sterna wysadziła brytyjskie porty lotnicze (atak na lotnisko blisko Kfar Syrkin – zniszczenie ośmiu samolotów, w tym czasie Irgun wysadził 11 wojskowych samolotów na lotnisku w Lydda i 21 na lotnisku w Kastina) oraz dokonała ataku na zakłady kolejowe w Hajfie 16 czerwca 1946. Pierwsze ataki Bojowników o Wolność Izraela i Irgunu na cele arabskie rozpoczęły się na jesieni 1947 roku.

Terroryści z połączonych oddziałów (Irgun-Lehi) w brytyjskich wojskowych uniformach zaatakowali 12 grudnia 1947 Al-Teereh Town w Hajfie, prowincję na palestyńskim wybrzeżu, zabitych zostało 12 Arabów i rannych pięciu. W dniu następnym zaatakowano arabską społeczność Bab Al-Amoud w Jerozolimie zabijając 4 cywili i raniąc 15. Ten atak prawdopodobnie był sprzężony z uderzeniami innych żydowskich grup. Taką sama datę nosi atak innej syjonistycznej grupy terrorystycznej noszącej nazwę Gang Argona na arabską kawiarnię mieszczącą się na King George Street w Jaffie. Zginęło wówczas 6 Arabów. 30 grudnia 1947 w Hajfie dwa granaty zostały rzucone z samochodu przez członków Gangu Sterna w tłum Arabów przed C.R.L. (Consolidated Refineries Ltd.), 6 osób zginęło, 42 zostały ranne (13). Taki sam przebieg miał zamach w Jerozolimie, w którym zginęło 12 Arabów i 2 Brytyjczyków. 4 stycznia 1948 w Jaffie dwóch terrorystów z Gangu Sterna zaparkowało ciężarówkę między bankiem Barclays i budynkiem urzędu państwowego. Eksplozja ładunku wybuchowego umieszczonego w ciężarówce zniszczyła kilka budynków, w tym centrum pomocy dla niedożywionych dzieci. Śmierć poniosło według różnych źródeł od 15-30 do 100 osób (14). 3 marca 1948 roku członkowie Bojowników o Wolność Izraela zniszczyli Salameh Building w Hajfie detonując ładunek umieszczony w samochodzie, 11 Arabów zginęło a 27 zostało rannych.

Przez cały okres działalności Grupy Sterna jej członkowie sprzeciwiali się jakiemukolwiek podziałowi Palestyny. Ich postawa nie uległa zmianie nawet, gdy Związek Radziecki wyraził zgodę na plan podziału Palestyny uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1947 r. Bojownicy o Wolność Izraela uznali podział za zaprzeczenie prawa Żydów do całości Eretz Israel po obu stronach Jordanu.

W maju 1948 roku kilkuset członków Lehi dołączyło do Hagany, która przetransformowała się już w oficjalną izraelską armię. Jednak około 150 członków organizacji (podobnie jak część Irgunu) pozostało w Jerozolimie w praktycznej autonomii wobec nowoutworzonych Izraelskich Sił Obronnych. Wspólny oddział Bojowników o Wolność Izraela i Irgun Cwai Leumi przeprowadził jeden z najbardziej bestialskich ataków na cywili zakończony rzezią mieszkańców w czasie wojny 1948 roku. Zamordowanych zostało 254 Arabów ze wsi Deir Yassin, głównie kobiet i dzieci.

W tym czasie mediatorem Organizacji Narodów Zjednoczonych w Palestynie był Folke Bernadotte, neutralny dyplomata, który w czasie wojny uratował z obozów śmierci tysiące Żydów. Bernadotte chciał zgodnie z rezolucją Zgromadzenia Ogólnego 181/II wprowadzić w życie plan podziału Palestyny – umiędzynarodawiając Jerozolimę. To nie podobało się zarówno rządowi izraelskiemu jak i żydowskim ekstremistom. 17 września 1948 roku czterech ludzi ubranych w mundury izraelskiej armii zamordowało zarówno Folke Bernadotte jak i wojskowego obserwatora z ramienia ONZ pułkownika Andre Serota. Do zamachu przyznała się nieznana wcześniej organizacja Hazit HaMoledet (Fatherland Front – Front Ziemi Przodków), za którą faktycznie ukrywali się Bojownicy o Wolność Izraela. Amerykański następca Folke Bernadotte Ralph Bunche winił Izrael za stworzenie klimatu wrogości i zaniedbania w ochronie poprzedniego mediatora. Czterej mordercy nigdy nie zostali złapani. Jednak Grupy Sterna nie ominęła odpowiedzialność, izraelska policja zatrzymała w ciągu kilku dni prawie dwustu członków tej organizacji. Lehi została wyjęta spod prawa. Morderstwo to odbiło się szerokim echem na świecie. Zatrzymany został Yalin-Mor, a Icchak Shamir został zmuszony do ukrywania się. Tożsamość bezpośredniego sprawcy mordu została odkryta dopiero kilkanaście lat później, był nim Yehoshua Cohen, wieloletni przyjaciel Ben-Guriona i członek Bojowników o Wolność Izraela, oprócz niego w morderstwie brali udział: Stanley Goldfoot, Meir Zetler i jeszcze jedna osoba. Dla Stanleya Goldfoota i jego towarzyszy z Lehi wykonanie wyroku na Folke Bernadotte było tym, co dało armii izraelskiej impet do ataku na Jerozolimę. Chociaż zdobycie Starego Miasta nie udało się żydowskim oddziałom w 1948, Goldfoot wierzy, że bez działań Lehi nowe dzielnice Jerozolimy pozostałyby w międzynarodowych rękach (15).

Izraelscy prokuratorzy uznali, że nie mają wystarczających dowodów na bezpośrednie połączenie Yalin–Mora z morderstwem. Zarówno jego, jak i drugiego członka Lehi Matityahu Szmulewicza, postawiono przed sądem wojskowym z oskarżenia Ordynacji o Przeciwdziałaniu Terroryzmowi jako przywódców organizacji terrorystycznej. Yalin-Mor zadenuncjował Bernadotte przed trybunałem: „On stał na drodze żydowskiej absorpcji Królestwa Transjordanii, jak również całej Palestyny. (16)” Yalin-Mor został skazany do osiem lat, Szmulewicz na pięć lat więzienia. Yalin-Mor zdobył jednak mandat w wyborach do Knesetu 25 stycznia 1949 roku i 14 lutego udzielona została mu (i wszystkim skazanym członkom Lehi) amnestia. Icchak Shamir po ogłoszeniu amnestii wyszedł z ukrycia. Według kilku źródeł to właśnie on (17) nasłał morderców na mediatora ONZ.

Omawiając działalność takich ekstremistycznych grup jak Lohamei Herut Yisrael czy Irgun Cwai Leumi nie da się nie wspomnieć o ich wpływie na kształtowanie się systemu politycznego państwa Izrael. Właśnie spośród członków tych ugrupowań wywodzili się założyciele izraelskich partii prawicowych. Do dziś partie te, w szczególności Likud, z dumą odwołują się do swych terrorystycznych korzeni. Szczególnym przykładem tych powiązań są Menachem Begin czy Icchak Szamir, którzy stali na ich czele, a w późniejszym okresie zostali premierami Izraela.

Opracował: mgr Adam Krawczyk, Uniwersytet Śląski 


___________________________________________

Przypisy

1 Przydomek po Yair ben Eleazerze, dowódcy twierdzy Masada podczas powstania żydowskiemu przeciw Cesarstwu Rzymskiemu za panowania cesarza Wespazjana.
2 Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, według IV wydania Biblii Tysiąclecia, Warszawa-Poznań 2001, s.32. Księga Rodzaju 15,18, Odnośny fragment, na który powoływał się Abraham Stern, brzmiał następująco: „Potomstwu twemu daję ten kraj, od Rzeki Egipskiej aż do rzeki wielkiej, rzeki Eufrat…”
3 Levene Mark, recenzja: Joseph Heller, The Stern Gang: Ideology, Politics and Terror, 1940-1949, Issue: June, 1998.
4 tamże.
5 Wysoki urzędnik w starożytnej Persji za króla Kserksesa, znany z swojej wrogości do Żydów. Namawiał króla do zgładzenia Mardocheusza i jego narodu, jednak plany te nie powiodły się i obróciły się przeciwko Hamanowi. Zamordowanie Hamana, wszystkich jego synów i 75 tysięcy jego zwolenników Żydzi obchodzą jako święto Purim.
6 Lenni Brenner: Zionism in the Age of the Dictators. 1983. s. 261.
7 Tamże,.s.265.
8 Tamże.s263.Plan madagaskarski był pomysłem żydowskiej kolonii na wyspie Madagaskar, jak się wydaje jedną z bardziej egzotycznych propozycji europejskich antysemitów przed II wojną światową. W czasie wojny Rzesza Niemiecka częściowo powróciła do tego pomysłu ujmując go jako część wizji niemieckiego imperium w Afryce. Abraham Stern poparł tę propozycje jedynie jako tymczasowe rozwiązanie, podobnie jak Teodor Herzl w 1903 roku rozważał brytyjską propozycję ustanowienia żydowskiej kolonii w Kenii.
9 Nierealność tych pomysłów wiąże się z polityką Rzeszy Niemieckiej w stosunku do państw arabskich, szczególnie zaś wobec Wielkiego Mufftiego Jerozolimy, którego z Trzecią Rzeszą łączyły bardziej „intymne” stosunki niż Sterna. W rozmowie Hitlera z Muftim 21 listopada 1941 roku została poruszona kwestia syjonistycznych osad w Palestynie, które miały zostać zniszczone w momencie przybycia na te tereny niemieckiej armii.
10 W późniejszym czasie zmienił imię i nazwisko na hebrajsko brzmiące – Icchak Szamir.
11 Brenner Lenni, Iron …, s.204.
12 Weinstock N., Zionism… s.197.
13 Po tym zamachu arabscy pracownicy rafinerii w zemście za atak Gangu Sterna dokonali „samosądu” na żydowskich pracownikach, zostało zamordowanych 17 Żydów (pracowników rafinerii).
14 Palumbo Michael, The Palestinian Catastrophe: the 1948 Expulsion of a People from Their Homeland,Quartet 1987, s. 83-84.
15 Arno Weinstein, In the Shadow of Stern: The Inside Story of a LEHI Intelligence Officer, “B’tzedek” Volume
1 Number 2 Summer/Fall 1997/ 5757.
16 Brenner L., Iron…, s.207.
17 tamże s.208. Amitsur Ilan, który badał sprawę opierając się na opublikowanych źródłach, wywiadach, publikacjach doszedł do wniosku, iż Shamir stał bezpośrednio za tym morderstwem. Do podobnych wniosków doszedł Benny Morris w artykule przedstawionym w Jerusalem Post.

Źródło: terroryzm.com/lehi-banda-sterna/