Od wiosny 1993 roku społeczeństwo Izraela jest przygotowy­wane na ewentualność wojny z Iranem, której celem ma być jego całkowita polityczna i militarna klęska. Według jednej wersji, Iz­rael zaatakowałby Iran samodzielnie, według innej, starałby się „nakłonić” Zachód do wykonania tego zadania. Kampania propa­gandowa z tym związana coraz bardziej się nasila. Towarzyszy jej coś w rodzaju półoficjalnych scenariuszy odmalowujących ze szczegółami okropności, które Iran wyrządzi Izraelowi, Zachodowi i całemu światu, gdy tylko zdobędzie broń jądrową, czego można się spodziewać za kilka lat. Manipulację opinią publiczną w tym wypadku można określić jako zbyt fantasmagoryczną, by zasługi­wała na szczegółowy opis. Niemniej jednak czytelnicy powinni zwrócić uwagę na to, że izraelskie służby bezpieczeństwa taką perspektywę przyjmują najzupełniej poważnie. W lutym 1993 roku jeszcze bardziej wzmogły się naciski, by uczynić z Iranu główny cel izraelskiej polityki. Ograniczę się do podania próbki ostatnich publikacji (z powodu ich jednostajnej treści to w zupełności wy­starczy), kładąc nacisk na to, jak politycy oceniają możliwość „przekonania” Zachodu o konieczności pokonania Iranu. Gazety hebrajskie jednogłośnie popierają to szaleństwo, oprócz „Haarec”, który swoją drogą nie ośmielił się mu przeciwstawić. „Lewicowe” gazety syjonistyczne, „Dawar” i „Al Hamiszmar”, zdecydowanie wyróżniały się agresywnością, poruszając temat Iranu; większą niż prawicowy „Maariw”. Poniżej skoncentruję się na bieżących nie­dawnych artykułach z „Al Hamiszmar” i „Maariw” na temat Iranu, tylko od czasu do czasu wspominając o tym, co znalazłem w pozo­stałych gazetach.

Jeden z ważniejszych artykułów napisanych przez korespondenta politycznego „Al Hamiszmar”, Joawa Kaspi, nosi tytuł podsumowu­jący jego treść: „Iran powinien być tak samo potraktowany, jak został potraktowany Irak” (19 lutego 1993). Artykuł ten zawiera wywiad z Danielem Leszemem, przedstawionym jako „emerytowany starszy oficer izraelskiego wywiadu wojskowego, obecnie członek Ośrodka Badań Strategicznych przy Uniwersytecie Telawiwskim”. Leszem znany jest z udziału w tworzeniu strategii Izraela. Jego opo­wieść o tym, jak Iran zamierza posiąść technologię jądrową jest zbyt pokrętna, by przytaczać ją w tym miejscu, podobnie jak jego narze­kania, że „świat” lekceważy ostrzeżenia ekspertów izraelskich, któ­rzy jako jedyni znają całą prawdę o tym, jakie w istocie są państwa muzułmańskie. Niemniej jego propozycje dotyczące zapobieżenia dalszej nuklearyzacji Iranu na pewno zasługują na przytoczenie. Le­szem na wstępie wyraża opinię, że naloty państw sojuszniczych od­niosły niewielki skutek, jeśli chodzi o zniszczenie potencjału militar­nego i jądrowego Iraku, lecz dzięki ich zwycięstwu na ziemi obser­watorzy ONZ byli w stanie wypełnić do końca swe zadania. Wyko­rzystując tę „analogię”, Leszem konkluduje: „Izrael w pojedynkę nie jest w stanie wiele zrobić, by powstrzymać Irańczyków. Mog­libyśmy dokonać nalotów, ale nie możemy realistycznie oczekiwać, że nasze operacje powietrzne zdołają zniszczyć ich potencjał nuk­learny. W najlepszym razie tylko niektóre instalacje zostaną w ten sposób zniszczone. Nie uda nam się jednak dosięgnąć głównych ośrodków rozwoju nuklearnego, gdyż rozwój ten dokonuje się rów­nolegle w trzech kierunkach, w sposób całkowicie zdecentralizowa­ny, a urządzenia i zakłady produkcyjne są rozrzucone po całym kraju. Całkiem rozsądne wydaje się przypuszczenie, że nigdy nie poznamy lokalizacji wszystkich ich instalacji, tak samo, jak nie znali­śmy ich w przypadku Iraku”.

Stąd też Leszem uważa, że należy doprowadzić do tego, by Iran obawiał się broni jądrowej Izraela, nie żywiąc jednak nadziei na to, że to go powstrzyma od rozwijania swojej własnej broni; proponuje, „by stworzyć sytuację podobną do tej, jaka zaistniała w przypadku Iraku przed kryzysem w Zatoce”. Uważa, że mogłoby to „powstrzy­mać ajatollahów, jeśli świat naprawdę tego pragnie”. Jak tego doko­nać? „Iran domaga się przyznania zwierzchnictwa terytorialnego nad trzema wyspami o strategicznym położeniu znajdującymi się w Za­toce. Panowanie nad tymi wyspami zapewnia nie tylko kontrolę nad wszystkimi eksploatowanymi obecnie polami naftowymi z tego ob­szaru, ale także nad wszystkimi złożami gazu ziemnego jeszcze nie eksploatowanymi. Można oczekiwać, że Iran, współzawodnicząc z Irakiem, wszcząłby spór o te wyspy ze Zjednoczonymi Emiratami i Arabią Saudyjską i, powtarzając błąd Saddama Husajna w Kuwej­cie, rozpocząłby wojnę. To z kolei może doprowadzić do objęcia kontrolą irańskiego przemysłu nuklearnego, tak jak to się stało w Ira­ku. Sądzę, że taka perspektywa jest dosyć prawdopodobna, gdyż cierpliwość nie leży w irańskiej mentalności. Jeśli mimo to po­wstrzymają się od wywołania wojny, powinniśmy wykorzystać ich uwikłanie w terroryzm islamski, który już spowodował na całym świecie wiele krzywd. Wywiad Izraela dysponuje niepodważalnymi dowodami na to, że Irańczycy są terrorystami. Powinniśmy to wyko­rzystać, cierpliwie i z uporem tłumacząc całemu światu, że właśnie z powodu swego uwikłania w terroryzm Iran jest bardziej niebez­pieczny niż jakiekolwiek inne państwo na świecie. Nie pojmuję, dlaczego Libia z powodu jej nieznacznego zaangażowania w ter­roryzm została obłożona sankcjami do tego stopnia, iż nie wolno jej sprzedawać żadnego wyposażenia wojskowego, podczas gdy Iran, znany z tego, że przewodzi terroryzmowi wymierzonemu przeciw całemu światu, jest wolny od jakichkolwiek sankcji”. W prawdzi­wie bezkompromisowym izraelskim stylu Leszem przypisuje ten opłakany stan rzeczy zaniedbaniu przez Izrael działań propagan­dowych (zwanych Hasbara, co znaczy „wyjaśnienie”). Niemniej wyraża nadzieję, że Izraelowi wkrótce uda się „wytłumaczyć całe­mu światu”, jak pilna jest konieczność sprowokowania Iranu do wojny.

Temat sprowokowania Iranu do reakcji w formie wojny lub dzia­łań o podobnym charakterze został wyczerpująco opisany także przez wielu innych komentatorów. Przytoczę tylko opublikowany w „Maariw” (12 lutego) artykuł Telema Admona, który pisze, że „pewien starszy rangą Izraelczyk”, czyli starszy rangą agent Mossadu, „mniej więcej dwa tygodnie temu odbył długą rozmowę z sy­nem ostatniego szacha, księciem Rezą Szah Pahlawim”, by ocenić jego potencjalną użyteczność dla izraelskiej Hasbary. Według opinii owego starszego rangą Izraelczyka, „Ameryka Clintona jest zanadto zaabsorbowana swymi sprawami wewnętrznymi”, w rezultacie cze­go „szanse księcia na objęcie władzy w Iranie są żałośnie nikłe. Na twarzy księcia pojawiło się strapienie, gdy usłyszał z ust Izraelczyka tak szczerą opinię”. Izraelczyk jednak ocenił księcia zdecydowanie negatywnie, i to pomimo „książęcego zwyczaju wręczania wszyst­kim gościom artykułów Jehuda Jaariego” (komentatora telewizji iz­raelskiej podejrzewanego o współpracę z wywiadem izraelskim). Dlaczego? Po pierwsze dlatego, że „książę okazał nerwowość. Przez pierwsze pół godziny rozmowy podskakiwały mu kolana”. Co gorsza, jego kumple „ubrani byli jak hipisi”, gdy „książę odwiedzał w ich towarzystwie różne miejsca na Manhattanie i zwracał się do nich jak do równych sobie”. Izraelczyk wyraził ubolewanie z powo­du uwolnienia się księcia spod dobroczynnego wpływu matki, „która dokonała nadzwyczajnej rzeczy, podróżując od jednej stolicy do dru­giej, aby wywrzeć odpowiednie wrażenie na każdym, kto mógłby się przyczynić do osadzenia jej syna na tronie jeszcze za jej życia”. Jak sądzę, jej dzielne poczynania mają związek, przynajmniej do pew­nego stopnia, z nie mniej dzielnymi wysiłkami izraelskiej Hasbary, nim ta spisała jej syna na straty.

Lecz cóż mogłoby się stać, gdyby oba kraje, Iran i Izrael, posiada­ły broń jądrową? Na to pytanie próbuje wyczerpująco odpowiedzieć prasa hebrajska, często w taki sposób, by podekscytować czytelnika przewidywanymi okropnościami. Dam małą próbkę. W „Al Hamiszmar” (19 lutego) Kaspi przeprowadził wywiad ze sławnym „jast­rzębiem”, profesorem Szlomo Aharonsonem, który rozpoczyna swe wywody od ostrej krytyki izraelskiej lewicy, jako głównej przeszko­dy utrudniającej Izraelowi powstrzymanie złowrogich działań Iranu. Nie zważając na to, że obecnie lewica ma ograniczone wpływy poli­tyczne, Aharonson powiada: „Lewica jest pełna uprzedzeń i lęków. Nie stara się być racjonalna, gdy mowa o broni jądrowej. Lewica nie lubi broni jądrowej, kropka. Jej sprzeciw wobec broni jądrowej przy­pomina sprzeciw wobec wynalezienia koła”. Głęboka przenikli­wość, prawda? Co powiedziawszy, Aharonson przechodzi do swoich „scenariuszy”. Oto jeden z nich: „Gdybyśmy jutro ustanowili pań­stwo palestyńskie, przyznalibyśmy suwerenność tworowi politycz­nemu tak nam wrogiemu, jak żadne inne państwo. Po tym tworze można się spodziewać, że natychmiast sięgnie po atomowe przymie­rze z Iranem. Załóżmy, że Palestyńczycy wszczynają wrogie wobec nas działania, a Irańczycy próbują nas odstraszyć od dokonania od­wetu na Palestyńczykach, grożąc, że w zamian użyją przeciw nam broni nuklearnej. Co wtedy będziemy mogli zrobić?”. Pojawia się jeszcze wiele stwierdzeń w podobnym tonie, nim Aharonson prze­chodzi do konkluzji: „Powinniśmy dopilnować, by nigdy nie po­wstało państwo palestyńskie, nawet jeśli Irańczycy będą nam grozić użyciem broni jądrowej. Powinniśmy także się postarać, by Iran żył w ciągłej obawie, że izraelska broń jądrowa może być użyta prze­ciwko niemu”.

Znowu powtórzę, że Izraelczycy są nieustannie bombardowani oficjalnymi komunikatami o podobnej treści. Na przykład, generał Zeew Liwneh, szef ostatnio powołanego Naczelnego Dowództwa Tyłów Armii Izraela, oświadczył („Haarec”, 15 lutego), że „nie tylko Iran stanowi zagrożenie dla każdego miejsca w Izraelu”, po­nieważ, nawet jeśli w mniejszym zakresie, „stanowią je także Syria, Libia i Algieria”. Aby chronić Izrael przed tym niebezpieczeń­stwem, generał Liwneh wzywa „Wspólnotę Europejską, by razem z Izraelem wzmocniła embargo na wszelkie dostawy broni zarówno do Iranu, jak i wspomnianych państw arabskich. Wspólnota Europej­ska powinna także wiedzieć, że interwencja zbrojna może przynieść dobroczynne skutki, tak jak to miało miejsce w przypadku Iraku”.

Nieśmiałe wzmianki czynione przez prasę hebrajską, że na Blis­kim Wschodzie Izrael wciąż ma wyłączność na broń jądrową, były zdecydowanie źle przyjmowane przez władze Izraela. W „Hadaszot” z 29 stycznia i 5 lutego Ran Edelist, wystarczająco ostrożny, by oprzeć się wyłącznie na cytatach z prasy amerykańskiej, podjął kwestię odpadów radioaktywnych pochodzących z nieco przestarza­łego reaktora z Dimony, a także temat potencjalnego zagrożenia, jakie stanowi ten reaktor dla życia i zdrowia Izraelczyków. Edelist „uzyskał odpowiedź” w licznych wywiadach przeprowadzonych z wymienionymi z nazwiska i anonimowymi ekspertami, z których wszyscy gorąco zaprzeczali, by tego typu zagrożenie w ogóle ist­niało. Eksperci nie pominęli okazji, by zapewnić czytelników, że izraelski reaktor jest najlepszy i najbezpieczniejszy na świecie. Jed­nak Immanuel Rosen, występując w imieniu „kół wywiadowczych” („Maariw”, 12 lutego) posunął się jeszcze dalej. Ujawnił on, że wspomniane „koła” poczuły się obrażone „z powodu butnych publikacji pewnego izraelskiego naukowca zajmującego się technologią jądrową. Koła wywiadowcze niedawno odkryły, że ów naukowiec stanowi «zagrożenie dla bezpieczeństwa» tak duże, iż w niektórych państwach «spowodowano by zniknięcie» takiego naukowca”. Ran Edelist zareagował krótką notatką („Hadaszot”, 14 lutego), w której ograniczył się do przytoczenia tychże poglądów „kół wywiadow­czych”, zwracając uwagę na zawarte w nich pogróżki. Lecz oprócz Edelista prasa „jedynej demokracji na Bliskim Wschodzie” albo nie ośmieliła się tego skomentować, albo jej na to nie pozwolono.

Pozwala się natomiast prasie, a nawet się ją do tego zachęca, omawiać pewne zagadnienie związane z polityką nuklearną Izraela, a mianowicie to, jak sprytny był Peres udając, że zgadza się podjąć negocjacje w sprawie rozbrojenia nuklearnego, a potem stawiając warunki uniemożliwiające przystąpienie do takich negocjacji. Przy­kładem tego jest relacja Akiwy Eldara z „Haarec” (19 lutego) doty­cząca ostrej krytyki Rabina pod adresem Egiptu, wystosowanej kilka dni wcześniej w telewizji. Rabin zwymyślał Egipt za sugestię, że rozbrojenie nuklearne na Bliskim Wschodzie byłoby pożądane. Eldar komentuje: „Premier znany jest z tego, że nie cierpi wszystkiego, co wiąże się z Egiptem. Mając na myśli Boutrosa Ghali, powiedział [w publicznym przemówieniu]: «Czego można się po nim spodzie­wać? Przecież to Egipcjanin». Rabin jest szczególnie niechętny egip­skim naleganiom na to, by Bliski Wschód stai się całkowicie wolny od broni jądrowej. Peres natomiast jest zwolennikiem wykorzysty­wania Egiptu jako pośrednika w różnych politycznych przedsięwzię­ciach, choć zdaje sobie sprawę, że upomnienia Kairu w sprawie Dimony utrudniają jego prawdziwą misję, którą jest mediacja po­między Egiptem i wielkim człowiekiem z Jerozolimy”. Po tym więc, jak „Egipt zaprosił ostatnio Izrael do udziału w sympozjum poświę­conemu «konfrontacjom zbrojnym z zastosowaniem zarówno broni konwencjonalnej, jak i niekonwencjonalnej», dyskutowano w Mini­sterstwie Spraw Zagranicznych na wysokim szczeblu o tym, jak udać. że się przyjmuje zaproszenie, a potem je «elegancko odrzucić». Roz­wiązanie znaleziono takie, że Izrael poinformuje Egipt, iż zgadza się wziąć udział w sympozjum pod trzema warunkami: będą mu prze­wodniczyć Rosja i Stany Zjednoczone; przewidziany porządek obrad zostanie jednomyślnie zatwierdzony przez wszystkich uczestników i państwa przewodniczące; a także, co najbardziej interesujące, ni­czego nie będzie się omawiać, póki nie zostanie potwierdzona obec­ność wszystkich pozostałych państw arabskich, nie tylko Syrii i Li­banu, lecz – w co trudno uwierzyć – także Libii i Iraku. W ten sposób wszelka dyskusja o sprawach związanych z bronią nuklearną została skutecznie udaremniona”. Sądzę, że jakiekolwiek komenta­rze do relacji Eldara są zbyteczne.